فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان

دکتر شهرام عبادی

• مسیریابی
• رزرو

فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان

بیماری‌های گوارش و کبد چیست؟

بیماری‌های گوارش و کبد یک گروه از بیماری‌هایی هستند که در سیستم گوارش و کبد بروز می‌کنند و می‌توانند باعث تغییرات در عملکرد این سیستم شوند. این بیماری‌ها ممکن است انواع مختلفی داشته باشند و به بازتابی از مشکلات زیستی، عفونی و یا اختلالات عملکردی در سیستم گوارش و کبد باشند. برخی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

1. زخم معده: زخم معده یک حالت بالقوه خطرناک است که در نتیجه ترک خطرناک در لایه داخلی معده تشکیل می‌شود و باعث التهاب، خونریزی و درد شدید می‌شود. علل این بیماری می‌تواند عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری، مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی و استرس باشد.

2. سنگ کلیه: سنگ کلیه نتیجه انباشته شدن مواد غیرمعمول در کلیه است. این سنگ‌ها می‌توانند مانند شن تیز و تیز باشند و در صورت ایجاد انسداد، می‌توانند منجر به درد شدید، خونریزی و عفونت مجاری ادراری شوند.

3. دیابت: دیابت نوعی بیماری است که شبکه‌عروق کشاورزی مانند شدید در بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با افزایش سطح قند خون، عوارض مختلفی ایجاد می‌کند. بیماران دیابتی به طور خاص در معرض خطر بیماری های گوارشی مانند زخم معده، تورم روده، بیماری های کبدی و نقرس قرار دارند.

4. سیروز کبد: سیروز کبد یک بیماری مزمن و پیشرونده است که نتیجه آسیب به بافت کبد است، که سازگاری و طبیعیت اعضای این سیستم را تضعیف میکند. علل مختلفی میتواند سیروز کبد را تحت تأثیر قرار دهد، از جمله مصرف مفرط الکل، عفونت با ویروس هپاتیتیت، نقص ایمنی و تعاملات دارویی مضر.

5. کولیت التهابی: کولیت التهابی گروهی از بیماری های التهابی است که با آسیب و التهاب در دیوارهای روده ها همراه است. دو نوع کولیت التهابی رایج تر شامل بیماری کرون و کولیت التهابی راکتیو است که هردو میتوانند با علائمی شبیه به اسهال خونی و درد شکم همراه باشند.

بیماری‌های گوارشی و کبد نمایانگر تنوع بسیار زیادی در علائم، تشخیص و چشم پوشی از درمان‌های کامل و قابلیت‌های ایمنی متفاوت در بین افراد می‌باشند. برای دریافت تشخیص و درمان بهتر،  مشاوره پزشکی مناسب می‌تواند بسیار مفید باشد.

فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان کیست؟

تخصص گوارش و کبد بررسی و درمان اختلالات و بیماری‌های مرتبط با سامانه گوارش و کبد انسان است. سامانه گوارش و کبد شامل معده، روده بزرگ و کوچک، کبد، زائده کولون و مجرای صفراوی است. این تخصص برای تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌هایی مانند نهانی، زخم معده، التهاب روده، سنگ کلیه، سرطان کبد و مشکلات دیگر مرتبط با گوارش و کبد استفاده می‌شود. در این مطلب به برخی از وظایف و مهارت‌های تخصص گوارش و کبد برای بزرگسالان می‌پردازیم.

تخصصی که به مشاغل گوارش و کبد تعلق دارد، متخصص گوارش و کبد یا جراح معده نیز نامیده می‌شود. این متخصصان آموزش حرفه‌ای در زمینه بررسی، تشخیص و درمان بیماری‌ها و اختلالات گوارش و کبد دارند. آن‌ها می‌توانند برای تشخیص بیماری‌ها از تست‌های مربوطه از قبیل آزمایش خون، سیگنوسکوپی، کولونوسکوپی و آزمایش‌های تصویربرداری مانند رنگبری یا سونوگرافی استفاده کنند.

متخصصین گوارش و کبد برای درمان بیماری‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند، از جمله داروها، تغییرات در رژیم غذایی، روش‌های جراحی و مشاوره‌های روانشناختی. آن‌ها می‌توانند برای تشخیص و درمان بیماران با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند تصویربرداری هم از قبیل توموگرافی کامپیوتری (CT scan)، مغناطیسی هسته‌ای (MRI) و اندوسکوپی یا اسکنر داخلی (endoscopy or internal scanner) کمک بگیرند.

بعضی از مراجع‌های مشهور جهت درمان بیماران گوارش و کبد متخصص شامل سرنج کردن، اندوسکوپی، سونوگرافی نامیده می‌شوند. در صورتی که درمان نتیجه‌دهنده نباشد و یا بیماری همچنان پیشرفت کند، نیاز به جراحی یا درمان‌های دیگر ممکن است بوجود آید.

بعضی از بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با گوارش و کبد بزرگسالان عبارتند از:
1. نهانی (GERD): اسید معده و محتویات آن به مری می‌چکد و علائمی مانند سوزش در قفسه سینه و احساس ترشی در دهان ایجاد می‌کند.
2. زخم معده و اثنی عشر: شرایطی که با التهاب و صدمات لایه اعمال دیواره معده و یا اثنی عشر همراه است.
3. الکلیسم: بیماری که با سنگ‌های متعدد در مجاری صفراوی مشخص می‌شود.
4. سنگ کلیه: تجمع کریستال‌های سخت در کلیه، که می‌تواند درد شکم و کمر، تحلیل خون در ادرار و تهاجم عفونتی را در پی داشته باشد.
5. سنگ صفراوی: تشکیل سنگ در زائده صفراوی که باعث مسدود شدن مجرای صفراوی و درد شکمی می‌شود.
6. اسهال مزمن: از دست دادن اشکال روده و زنده.
7. شرایط قوزقوزی: مانند کرون، کولیت التهابی و سندرم روده تحریک‌پذیر.
8. سندرم تورنر: بیماری ژنتیکی است که تأثیرهای متنوعی بر سیستم گردش خون، مغز و ارگان‌های گوارشی دارد.
9. سرطان گوارش و کبد: تومورهای گوارشی و کبدی که می‌توانند با علائمی مانند خونریزی، درد شکم، تغییر در طعم و درد سر، اسهال یا تغییرات در رژیم لاغری همراه باشند.

بیماران با علائمی مشابه به متخصص گوارش و کبد مراجعه می‌کنند و پس از معاینه و تشخیص، طرح درمانی مناسب برای آن‌ها تعیین می‌شود. ارائه آموزش‌های رژیم غذایی، تجویز داروها و در صورت نیاز ، انجام جراحی و درمان‌های دیگر از جمله روش‌هایی هستند که تخصص گوارش و کبد برای بزرگسالان به کار می‌برد.

آندوسکوپی و کلونوسکوپی چگونه انجام میشود؟

آندوسکوپی و کلونوسکوپی دو روش تشخیصی در حوزه پزشکی هستند که برای بررسی داخلی بدن انسان استفاده می‌شوند. این دو روش اغلب در علم گوارش و درمان بیماری‌های مربوط به مجاری گوارشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به توضیحات بیشتر درباره هر کدام از این روش‌ها می‌پردازیم:

1. آندوسکوپی:
آندوسکوپی یک روش تشخیصی است که با استفاده از دستگاهی به نام آندوسکوپ، امکان بررسی مجاری هوا و مجاری گوارشی داخلی بدن را به پزشک می‌دهد. این دستگاه دارای یک لوله بلند و انعطاف پذیر است که در طول آن وجود یک دوربین، منافذ نمونه‌برداری و ابزارهای کمکی می‌باشد. آندوسکوپی به کمک نور مرئی که از دوربین پیاده می‌کند، به پزشک این امکان را می‌دهد تا بتواند بخش‌هایی از بدن را که به طور عادی قابل رؤیت نیستند مشاهده کند. این روش علاوه بر بررسی و تشخیص، به پزشک امکان انجام ترمیم و درمان مشکلاتی که در طول بررسی به نظر می‌رسد، را نیز می‌دهد. آندوسکوپی در برخی موارد مانند بررسی همزمان با کلیه‌ها، آندوسکوپی مفصل و اندوسکوپی نرم و کلونوسکوپی استفاده می‌شود.

2. کلونوسکوپی:
کلونوسکوپی نیز برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات مربوط به مجاری گوارشی استفاده می‌شود، اما در این روش بیشتر تمرکز بر بررسی و تشخیص مشکلات مربوط به روده بزرگ (کلن) است. به کمک دستگاه کلونوسکوپ، پزشک قادر است به صورت مستقیم و جزئیات به داخل روده بزرگ نگاه کند. این دستگاه همچنین دارای یک لوله انعطاف‌پذیر است که دارای دوربین، ابزارهای نمونه‌برداری و ابزارهای کمکی است. بستر کلونوسکوپی، بیمار باید در موقعیت پیش‌انداز (خم شده) قرار بگیرد تا پزشک بتواند صورتی جامع از روده بزرگ را مشاهده کند. کلونوسکوپی به کمک دوربین، امکان تشخیص و بررسی آسیب‌ها، رسوبات، زخم‌ها و سایر مشکلات روده بزرگ را به پزشک می‌دهد. این روش همچنین برای برداشتن نمونه‌های بافتی از روده یا بررسی‌های بالینی دقیق تر، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از جمع‌آوری نمونه‌های بیماری‌زده از روده و آندوسکوپی می‌توان به کاهش نیاز به جراحی عملیاتی، تشخیص زودهنگام بیماری‌ها، بررسی‌های تشخیصی در حوادث اورژانس و امکان انجام درمان‌های کوتاه‌مدت اشاره کرد.